Cieśń nadgarstka – przyczyny, objawy, leczenie

Nadgarstek jest jednym z bardziej złożonych stawów człowieka. Dzięki niemu możemy wyjątkowo precyzyjnie chwytać przedmioty, a  przedramię scalone jest z resztą ręki. Wykorzystując nadgarstek jesteśmy w stanie obracać dłonią we wszystkie kierunki, a jego nawet chwilowa kontuzja powoduje znaczne trudności w codziennym funkcjonowaniu. Budowa tego niezwykle skomplikowanego stawu, obejmuje 8 kości ułożonych w dwa szeregi, położonych stosunkowo blisko siebie. Rzędy kości zawierają:

• kość łódeczkowatą,
• kość księżycowatą,
• kość trójgraniastą,
• kość grochowatą
• kość czworoboczna większa,
• kość czworoboczna mniejsza,
• kość główkowata,
• kość haczykowata.

Powierzchnie stawowe nadgarstka łączą się z jego kośćmi. Od strony bliższej nadgarstek łączy się z kością promieniową, a od strony dalszej z kośćmi śródręcza. Przez okolice nadgarstka przechodzą także nerwy:

• łokciowy,
• promieniowy,
• pośrodkowy.

Nerw pośrodkowy powstaje z połączenia korzenia przyśrodkowego oraz bocznego –  jest położony wzdłuż tętnicy ramiennej, przechodzi przez zgięcie łokciowe, by na przedramieniu znaleźć się w okolicy mięśni zginaczy. Na odcinku końcowym, przechodzi przez kanał nadgarstka i dzieli się na nerwy poszczególnych palców.
Zespół cieśni nadgarstka dotyczy zaburzenia w funkcjonowaniu tego nerwu. Oznacza to, że nerw pośrodkowy, który uciskany jest mechanicznie przez obrzęknięte ścięgna mięśni zginaczy, zaczyna wywoływać szereg negatywnych dla pacjenta, odczuć. Schorzenie to zaliczamy do neuropatii uciskowych, występuje średnio z częstotliwością 50 przypadków na 1000, a jego objawy bywają wyjątkowo dokuczliwe.

Cieśn nadgarstka – najczęstsze objawy

Do najczęściej występujących objawów w przypadku zespołu cieśni nadgarstka, należą:

• ból wybudzający ze snu, zlokalizowany między kciukiem, palcem wskazującym, a serdecznym,
• dolegliwości bólowe, które wraz z upływem czasu, zaczynają dotyczyć również przedramienia, uniemożliwiając spokojny sen,
• ból doskwierający również w dzień utrudniający prawidłowe funkcjonowanie,
• mrowienie i pieczenie występujące w okolicy nadgarstka,
• zaniki mięśniowe pojawiające się w ostatnim stadium ucisku nerwu,
• znaczne ustąpienie dolegliwości bólowych związanych ze zmianami degeneracyjnymi w obrębie nerwu pośrodkowego.

Nieleczony chory z czasem nie jest w stanie wykonywać czynności wymagających precyzji, takich jak chwytanie i przenoszenie małych przedmiotów, obieranie warzyw lub robienie makijażu. Dolegliwości nasilają się podczas wysiłku, uniemożliwiając zaciskanie dłoni w pięść. Z biegiem czasu może dojść do zaniku czucia i związanego z tym niekontrolowanego wypuszczania z dłoni trzymanych przedmiotów.

Cieśn nadgarstka – przyczyny

Przyczyn cieśni nadgarstka może być wiele. Do najczęściej odnotowywanych, należą:

• przeciążenie ręki, codziennie wykonywanymi czynnościami, takimi jak pisanie na komputerze, praca przy taśmie wymagająca zachowania powtarzalności ruchów, gra na niektórych instrumentach muzycznych, jazda na rowerze,
• nieodpowiednio leczone wcześniejsze złamania lub skręcenia okolic nadgarstka,
• zmiany na tle zwyrodnieniowym dotyczące stawów,
• zmiany hormonalne – szczególną grupę ryzyka stanowią kobiety w ciąży lub te, które niedawno urodziły,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• cukrzyca oraz zaburzenia w funkcjonowaniu nerek,
• otyłość,
• dna moczanowa,
• sarkoidoza,
• chodzenie o kulach.

Kobiety zapadają na schorzenia związane z porażeniem nerwu pośrodkowego o wiele częściej niż mężczyźni, szczególnie predysponowane są panie
w wieku powyżej 40 roku życia.

Leczenie i diagnoza cieśni nadgarstka

Występowanie objawów mogących świadczyć o cieśni nadgarstka, wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Powinien on przede wszystkim sprawdzić sprawność manualną pacjenta, zlecając wykonanie odpowiednich testów sprawnościowych dłoni. Do najczęściej przeprowadzanych należą:

• test Tinela – polega na delikatnym opukiwaniu palcem zdrowej ręki, okolicy potencjalnie chorego nadgarstka dłoni położonej na stole – w przypadku wystąpienia promieniującego bólu, możemy być pewni ucisku na nerw pośrodkowy,
• test Phalena – podczas zgięcia obu nadgarstków zewnętrznymi stronami dłoni w kierunku do siebie, po upływie około minuty, u osób z cieśnią nadgarstka pojawi się mrowienie i drętwienie, które u ludzi zdrowych wystąpi dopiero po upływie około 10 minut,
• odwrotny test Phalena – złożenie rąk jak do modlitwy, utrzymanie ich w tej pozycji przez około minutę i pojawienie się mrowienia, świadczy o problemie związanym z uciskiem na nerw pośrodkowy,
• test Durkana – uciskanie przez około minutę środka nadgarstka – jak podczas badania pulsu – powoduję u osób chorych, dolegliwości bólowe.

Lekarz może przeprowadzić ponadto test związany z ukłuciem dwoma igłami nadgarstka w odległości około 7 milimetrów od siebie. Osoba chora odczuje  je jako ukłucie jedną igłą. W szczególnych przypadkach można zlecić wykonanie elektromiografii, umożliwiających ocenę reakcji mięśni po elektrycznej stymulacji nerwu oraz wykonanie badania ultrasonograficznego, które uwidacznia pogrubienie ścięgien oraz więzadła.
Do pozostałych zabiegów leczniczych, należą:

• w początkowym stadium cieśni – unieruchomienie stawu za pomocą ortezy,
• przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
• fizjoterapia.

W cięższych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie zabiegu, podczas którego przecina się więzadło poprzeczne, by zmniejszyć nacisk na nerw pośrodkowy. Ucisk w ten sposób zostaje zniwelowany bezpowrotnie, a pacjent może stosunkowo szybko powrócić do pracy.