Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków, które biorą udział w metabolizmie komórkowym. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego niedobór jest przyczyną wielu dysfunkcji oraz schorzeń.
Cynk – właściwości
Cynk jest bardzo ważnym mikroelementem, który przyczynia się do utrzymania organizmu w zdrowie oraz w dobrej formie. Odpowiada za wiele ważnych procesów zachodzących w organizmie oraz poszczególnych narządów wewnętrznych oraz przyczynia się do poprawy pracy układów, między innymi immunologicznego czy pokarmowego.
Cynk w organizmie człowieka odpowiada przede wszystkim za:
- utrzymanie prawidłowego stężenia witaminy A we krwi,
- uczestniczy w procesie mineralizacji kości oraz regeneracji tkanek,
- bierze udział w tworzeniu się insuliny,
- jest niezbędny w procesie syntezy białka oraz kwasów nukleinowych,
- odpowiada za prawidłową kurczliwość mięśni,
- wpływa korzystnie na pracę układu odpornościowego,
- pobudza pracę trzustki, grasicy,
- korzystnie oddziałuje na prostatę u mężczyzn i zapobiega chorobom gruczołu krokowego,
- chroni plamkę żółtą oka przed zwyrodnienia,
- wpływa korzystnie na płodność,
- wspomaga leczenie cukrzycy,
- łagodzi dolegliwości związane z niedoczynnością tarczycy, osteoporozy, choroby wrzodowej, zapalenia jelit,
- wzmacnia włosy i paznokcie,
- przyśpiesza gojenie się ran,
- korzystnie oddziałuje na cerę trądzikową i ze skłonnościami do występowania wyprysków.
Cynk dodatkowo korzystnie oddziałuję na pracę układu nerwowego oraz mózgu. Wspomaga proces koncentracji i utrzymywania uwagi. Wszystko to sprawia, że w konsekwencji zapobiega również demencji.
Właściwości cynku sprawiają, że jest on wykorzystywany nie tylko w medycynie i preparatach leczniczych, ale również w środkach stosowanych w leczeniu zmian skórnych, przede wszystkim trądziku, jak i oparzeń czy wyprysków. Cynk można również znaleźć w wielu preparat mających na celu polepszenie stanu włosów, zmniejszenie ich wypadania oraz łamliwości.
Objawy niedoboru cynku w organizmie
Niedobór cynku powoduje szereg różnorodnych objawów w organizmie, do których zalicza się przede wszystkim problemy z apetytem, problemy skórne, problemy z włosami (wypadanie, łamliwość), podatność na infekcje oraz zmniejszone libido. Dodatkowo w przypadku znacznych niedobór pierwiastka następuje upośledzenie funkcji zapachowych oraz funkcji smakowych. Pojawiają się również problemy z utrzymaniem prawidłowej koncentracji, uwagi, zmniejsza się płynność procesów poznawczych i umysłowych. Wiele osób z niedoborem cynku uskarżą się na przewlekłe zmęczenie oraz kłopoty ze snem.
Wiele badań nad skutkami przewlekłego niedoboru cynku w organizmie człowieka wskazuje, że może być on ważnym czynnikiem, który przyczynia się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera.
Przyczyny niedoboru cynku
Dieta większości ludzi jest dość uboga w produkty, które zawierają dużą ilość cynku. W dodatku jego wchłanianie do organizmu jest znaczne utrudnione. Na niedobór cynku mogą uskarżać się przede wszystkim osoby chorujące na schorzenia dotyczące układu pokarmowego, osoby restrykcyjnie przestrzegające diet odchudzających bądź osoby stosujące głodówki, a także osoby spożywające dużą ilość słodyczy. Na niedobory cynku powinny także uważać kobiety w ciąży z racji zwiększonego zapotrzebowania na ten pierwiastek, a także osoby na diecie wegetariańskiej bądź wegańskiej. Zwiększone zapotrzebowanie na cynk posiadają również sportowcy i osoby, które prowadzą bardzo aktywny tryb życia pod względem wysiłku fizycznego.
Wypłukiwanie i wydalanie z organizmu cynku jest spowodowane przede wszystkim przez alkohol, a także produkty bogate w miedź oraz w żelazo.
Objawy nadmiaru cynku w organizmie
Ilość cynku, którą przeciętny człowiek przyjmuje w swojej codziennej diecie nie prowadzi z reguły do wystąpienia efektu nadmiaru cynku w organizmie – ilość dziennego spożycia pierwiastka jest z reguły zbyt niska. Nadmiar cynku może pojawić się u osób suplementujących cynk za pomocą sztucznych preparatów. Może to skutkować wystąpieniem takich objawów jak obniżenie odporności organizmu na wskutek upośledzenia prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego i zmniejszenie stężenia „dobrego” cholesterolu we krwi. Skutkami ostrego zatrucia cynkiem są przede wszystkim dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunka, nudności, utrata apetytu, bóle żołądka).
Warto pamiętać, że każda dodatkowa suplementacja takich pierwiastków jak cynk powinna opierać się na konsultacji z lekarzem. Nie powinno przyjmować samodzielnie dobranych specyfików, ze względu na możliwość wystąpienia skutków ubocznych oraz przedawkowania i jego groźnych konsekwencji. Powinny być one traktowane i przyjmowane z należytą ostrożnością oraz pod kontrolą lekarza.
Produkty spożywcze bogate w cynk
Znaczne ilości cynku zawierają się przede wszystkim w ciemnym pieczywie oraz w kaszach (przede wszystkim gryczanej). Dobrym źródłem cynku są także nasiona roślin strączkowych, pestki (dynia, migdały), orzechy, a także sery żółte. Spora ilość cynku znajduje się w mięsie oraz podrobach, a także w owocach morza. Najwięcej cynku zawiera między innymi wątroba cielęca i wieprzowa, wołowina, salami, a także wieprzowina.
Stosunkowo niską zawartość cynku posiadają ryby, jasne pieczywo, przetwory mleczne, a także owoce i warzywa. Nie należy jednak z nich rezygnować, ponieważ są źródłem wielu innych cennych witamin i minerałów.
Przeciętna przyswajalność cynku z żywności wynosi około 20-30%, dlatego też bardzo ważną kwestią jest odpowiednio zbilansowana dieta, która zawiera dużo produktów bogatych w cynk oraz różnorodnych.
Cynk w produktach kosmetycznych
Cynk jest bardzo często stosowany w wielu produktach kosmetycznych. Przyczyniają się do tego jego liczne właściwości, które pomagają na problemy związane ze stanem skóry oraz włosami. Cynk wspomaga proces regeneracji naskórka oraz gojenia się ran, działając wysuszająco oraz przeciwzapalnie. Dlatego też bardzo często jest stosowany w przypadkach trudno gojących się ran, w leczeniu zmian skórnych – najczęściej trądziku młodzieńczego, trądziku różowatego oraz wyprysków pojawiających się na wskutek zmian hormonalnych. Cynk można znaleźć w wielu kosmetykach drogeryjnych oraz aptecznych – przede wszystkim w maściach na trądzik, a także kremach matujących i punktowych na wypryski. Zawartością cynku cechują się również niektóre podkłady i pudry, szczególnie te przeznaczone właśnie do cery tłustej oraz trądzikowej.
W cynk bogate są również kosmetyki skierowane do pielęgnacji włosów. Zmniejszają one tendencję do wypadania włosów oraz ograniczają ich łamliwość. Świetnie sprawdzają się one do pielęgnacji włosów przetłuszczających. W aptekach i w sklepach można także znaleźć preparaty na włosy z zawartością cynku, które pomogą przywrócić im ładny wygląd, blask oraz dobrą kondycję. Zazwyczaj stosuje się je przez okres miesiąca bądź dwóch, aż do uzyskania satysfakcjonujących efektów. Większość takich preparatów jest dostępna bez recepty, a cena jest uzależniona przede wszystkim od producenta.