Cysta – przyczyny, rodzaje i leczenie

Cysta zwana potocznie torbielami, to zamknięta jama wypełniona płynem, gazem lub półstałym materiałem. Jej zewnętrzna część nazywana jest kapsułą. Tego typu narośl może pojawić się w każdym miejscu organizmu. Jednak mogą różnić się wielkością. Niektóre z nich mogą być tak małe, że widoczne są tylko pod mikroskopem. Inne ze względu na swoją wielkość i kształt naciskają na sąsiadujące narządy lub tkanki. Torbiele, w zależności od ich wielkości i rozmieszczenia mogą powodować występowanie pewnych objawów lub też rozwijać się bezobjawowo. Istnieje wiele różnych rodzajów torbieli. Większość cyst jest łagodna lub nienowotworowa.

Czy każdą cystę należy leczyć?

To, czy torbiel wymaga leczenia, zależy od wielu czynników, w tym od:

• Rodzaju,
• Lokalizacji,
• Tego, czy wywołuje ból lub dyskomfort,
• Tego, czy jest widoczna.

Rozpoznawanie cyst

Torbiel może pojawić się również jako guz na skórze. Może również wydawać się niewielką grudką, jeśli rośnie tuż pod skórą.

 Niektóre cysty rosną głęboko w ciele człowieka,  gdzie nie można ich obecności poczuć. Mogą jednak powodować inne objawy lub być z nimi związane. Na przykład torbiele jajników, takie jak te, które wynikają z zespołu policystycznych jajników, mogą powodować problemy z funkcją jajników i rozrodczości. Zespół policystycznych nerek, który powoduje tworzenie się cyst w nerkach, może niekorzystnie wpływać na czynność i pracę nerek.

 Torbiele zwykle rosną powoli i mają gładką powierzchnię. Mogą być małe lub bardzo duże. Większość z nich jest bezbolesna. Zazwyczaj nie powodują problemów, chyba że:

• Występuję ryzyko zakażenia,
• Są bardzo duże i cały czas rosną,
• Dotykają i naciskają na nerwy lub naczynia krwionośne,
• Wpływają na funkcję narządu.

Dlaczego tworzą się cysty?

Cysty tworzą się z różnych powodów. Mogą być spowodowane przez obecność infekcji w organizmie oraz jako:

• Choroba dziedziczona,
• Przewlekłe zapalenie,
• Urazy,
• Zaburzenie przepływu płynu międzytkankowego,
• Nowotwory – bardzo rzadko.

Rodzaje cyst

Istnieją setki różnych rodzajów torbieli. Mogą rosnąć niemal w każdym miejscu w ciele człowieka. Niektóre cysty występują jako część innego stanu, takiego jak zespół policystycznych jajników. Niektóre z bardziej popularnych rodzajów torbieli obejmują:

Płaskonabłonkowa cysta

Są to małe, łagodne guzy wypełnione białkiem keratynowym. Zazwyczaj pojawiają się w wyniku urazu mieszka włosowego w skórze – wtedy też   nazywana jest torbielą naskórkową. Jeśli część górnej warstwy skóry, zwana naskórkiem, wzrośnie głębiej, zamiast poruszać się na zewnątrz w kierunku powierzchni, aby w końcu zostać zerwaną, torbiel naskórkowa będzie miała szansę się ukształtować.

W rzadkich przypadkach cysty naskórkowe mogą być spowodowane przez dziedziczny stan zwany syndromem Gardnera – syndrom alienacji rodzicielskiej.

Kaszak

W gruczołach łojowych często tworzą się kaszki. Te gruczoły są częścią skóry i mieszków włosowych. Rozerwane lub zablokowane gruczoły łojowe mogą prowadzić do powstania łojowych torbieli. Kaszaki wytwarzają olej dla skóry i włosów. Ponadto, wypełniają się łojem i są rzadsze niż torbiele naskórkowe. Wewnętrzną ścianę kaszaka wypełnia żółta, gęsta wydzielina, która jest pełna białka keratynowego.

Torbiel Gangliona

Te łagodne torbiele zwykle tworzą się w pobliżu wspólnych obszarów nadgarstka lub ręki. Mogą one jednak również rozwijać się w stopach lub obszarach kostek. Powód ich powstania nie jest znany. Mają one tendencję do występowania wzdłuż pochewki ścięgna w pobliżu stawu. Zdecydowanie występują częściej u kobiet, niż u mężczyzn.

Torbiel jajnika

Cysty jajnika często tworzą się, gdy pęcherzyk, który normalnie uwalnia jajo, nie otwiera się. To powoduje, że płyn gromadzi się i tworzy torbiel. Innym powszechną przyczyną torbieli jajnika jest to, że pęcherzyk uwalnia jajo i niewłaściwie je zbiera. Cysty jajników występują najczęściej u kobiet w wieku menstruacyjnym. Tego typu cysty wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka w okresie menopauzy.

Torbiel piersi

W piersiach rozwijają się łagodne cysty, gdy płyn gromadzi się w pobliżu gruczołów piersiowych. Powszechnie występują u kobiet w wieku 30 i 40 lat . Mogą powodować ból lub tkliwość w dotkniętym obszarze. Zazwyczaj diagnozowane są podczas badania mammograficznego.

Gradówka

Gradówka to łagodne torbiele, które pojawiają się na powiekach, gdy przewód dławnicy olejowej jest zablokowany. Te cysty mogą powodować tkliwość, niewyraźne widzenie i bolesny obrzęk. Jeśli staną się zbyt duże, mogą powodować problemy ze wzrokiem.

Torbiel ślinowa

Te cysty tworzą się w górnej, środkowej części policzków. Zazwyczaj są wypełnione resztkami skóry, olejkami ciała, włosami i innym substancjami.

Diagnoza i leczenie

W momencie, gdy torbiel jest na tyle widoczna i wywołuje dyskomfort należy zwrócić się o pomoc do lekarza pierwszego kontaktu. Nieleczona torbiel może zaostrzyć swoje stadium. Jeżeli jednak lekarz podczas badania stwierdzi, że torbiel jest łagodna i bezpieczna dla organizmu nie trzeba poddawać się leczeniu.

Ważne jest to, że lekarz powinien sprawdzić każdą torbiel, z którą przychodzi do niego pacjent, nawet jeśli nie powoduje żadnego bólu lub innych problemów. Nieprawidłowe wzrosty mogą być oznaką raka. Wtedy też lekarz może chcieć usunąć próbkę tkanki do zaawansowanych analiz.

W większości przypadków torbiele same ustępują. Aby doprowadzić do ich pęknięcia wystarczy nałożyć na dany torbiel kompres. Wtedy też proces gojenia trwa szybciej. Istotne jest, by nie próbować samemu wyciskać torbiel, ponieważ może do doprowadzić do głębokiej infekcji.