Charakterystyka rośliny
Cytryniec chiński jest rośliną należącą do rodziny cytryńcowatych. Naturalne środowisko występowania obejmuje tereny górskich lasów oraz doliny rzek Dalekiego Wschodu. Głównie występuje w Chinach oraz Rosji.
Łodyga rośliny jest bardzo elastyczna, oplata pnie drzew pnąc się ku górze. Dorasta nawet do 15 metrów, a jej średnica mierzy przeważnie około 1,5 cm. Liście są jajowate, o szerokości 5 cm i długości 10 cm. Brzegi drobnoząbkowane, a zaostrzone. Po roztarciu z liści wydobywa się bardzo przyjemny aromat. Kwiaty mają średnicę zwykle 2 cm oraz biały lub kremowy kolor. W okresie przekwitania mogą przybrać barwę lekko różową. Zwisają na długich szypułkach. Owoce z kolei zebrane są w długie szypułki. Kłosowa kiść zawiera od 10 do 40 soczystych, okrągłych, szkarłatnoczerwonych jagód. Średnica jagód wynosi około 1 cm, a w ich wnętrzu znajdują się nasiona (1 lub 2).
Pierwsze wzmianki o właściwościach leczniczych rośliny odnaleziono w chińskiej farmakopei z 250 r. p.n.e.
W owocach rośliny znajdują się takie substancje odżywcze jak cukry, kwas cytrynowy, kwas winowy, kwas jabłkowy, witamina C. Z kolei nasiona bogate są w witaminę E, schizandrynę oraz schizandrol.
Uprawa
Uprawa rośliny jest dość trudna, ponieważ posiada ona szereg wymagań. Gleba musi być żyzna, przepuszczalna i próchnicza. Ważna jest także odpowiednia wilgotność podłoża. Cytryniec jest bowiem bardzo mało odporny na suszę, a lubi wilgoć. Stanowisko powinno być lekko zacienione. Cytryniec jest mrozoodporny, można go więc sadzić na terenie całego kraju.
Cytryniec chiński kwitnie zazwyczaj od maja do czerwca. Przez pierwsze 2-3 lata warto pozwolić roślinie na swobodny wzrost. Po tym czasie wybiera się najsilniejsze pędy i podwiązuje do podpór, aby mogły rosnąć pionowo ku górze. Wczesną wiosną należy przycinać krzewy, pozbywając się suchych lub chorych elementów. Od drugiego roku zaczyna się nawożenie.
Prawidłowo posadzona i pielęgnowana roślina powinna owocować po 5-6 latach. Z jednego krzewu można uzyskać nawet do 5 kg owoców.
Właściwości zdrowotne rośliny
Cytryniec chiński posiada liczne właściwości zdrowotne, jednak nie każdy o tym wie. Do pierwszej zalicza się korzystny wpływ na wątrobę. Jagody bogate są w substancje noszące nazwę lignany. Działają one ochronie na ten narząd, zapobiegają wszelkim jej uszkodzeniom, a także przyspieszają regenerację. Może mieć zastosowanie podczas leczenia wirusowego zapalenia wątroby oraz stanów zapalnych, które zostały wywołane czynnikami chemicznymi. Działanie lignanów bazuje na aktywacji enzymów w komórkach wątroby, które kolei produkują glutation. Jest to najmocniejsza substancja antyoksydacyjna.
Spożywanie rośliny wpływa korzystnie także na kondycję psychiczną. Pomaga w stanach rozdrażnienia, osłabienia psychicznego oraz niepokoju. W tym przypadku działa podobnie jak żeń szeń. Lignany stymulują centralny układ nerwowy, poprawiając tym samym sprawność umysłową. Wzmacnia również układ odpornościowy organizmu dzięki zawartości witaminy C.
Inną grupą, której poleca się cytryniec chiński, są osoby z dolegliwościami sercowymi i układu krążenia. W Chinach owoce wykorzystuje się do leczenia choroby wieńcowej, natomiast w Korei do leczenia objawów sercowo-naczyniowych spowodowanych okresem menopauzalnym. Do innych właściwości zdrowotnych rośliny należą:
- Regulacja poziomu cukru we krwi
- Obniżanie poziomu szkodliwego dla zdrowia cholesterolu LDL
- Działanie przeciwkrwotoczne i przeciwalergiczne
- Hamowanie rozwoju bakterii, takich jak pałeczki ropy błękitnej czy gronkowiec złocisty
- Wspomaganie aktywności seksualnej u mężczyzn (wykorzystywana jako afrodyzjak)
Zastosowanie w kuchni
Owoce cytryńca chińskiego mają wiele zastosowań w kuchni. Można je spożywać suszone, robić z nich dżemy, soki i nalewki, a nawet dodawać do win i herbat. Soki z owoców cytryńca wzbogacają smak herbaty oraz dodają jej cennych składników odżywczych. Herbatę można również przyrządzić z suszonych lub świeżych liści i pędów krzewu. W tym celu wystarczy łyżkę liści zalać wrzącą wodą i parzyć przez 10 minut.
Nalewka z cytryńca chińskiego
Składniki: 1/2 litra spirytusu 96%, 1/2 litra wódki, 1/2 litra miodu, 2 szklanki jagód cytryńca chińskiego
Sposób wykonania: Owoce należy dobrze przepłukać, odsączyć i zalać alkoholem. Następnie całość odstawić na 2 tygodnie w ciemne i ciepłe miejsce. Po upływie tego czasu alkohol należy zlać, a owoce wycisnąć. Do otrzymanego soku dodajemy miód i chwilę podgrzewamy w ciepłej kąpieli. Dodajemy alkohol i odstawiamy na około 7 dni. Na samym końcu należy przefiltrować płyn kilkukrotnie oraz rozlać do butelek docelowych. Aby nalewka była w pełni wartościowa, powinna dojrzewać przez pół roku. Po tym czasie można ją spożywać.
Inne przepisy wykorzystujące cytryniec chiński
- Kompot – kilogram jagód zalać wrzącym syropem stworzonym z 40 dag cukry i 1 l wody. Całość pasteryzować
- Dżem – kilogram przecieru z jagód wymieszać z 1,5 kg cukru. Następnie dolać pół szklanki soku jabłek. Całość gotować do momentu otrzymania odpowiedniej konsystencji
- Proszek z nasion i owoców – owoce wraz z nasionami wysuszyć w temperaturze 60 stopni Celsjusza (np. w piekarniku). Rozdrobnić. Nie spożywać więcej niż 1 g dziennie
- Sok – owoce wraz z nasionami tłoczyć, a następnie zamrozić w torebkach od lodu. Dzienna dawka soku wynosi 30-50 ml, 2 razy na dobę
Przeciwwskazania
Owoce rośliny nie wpływają negatywnie na zdrowie, a ich spożywanie nie wywołuje efektów ubocznych.
Zrezygnować z nich powinny jednak osoby z bezsennością, nadciśnieniem tętniczym, nadpobudliwością nerwową oraz zaburzeniami pracy serca. Niektóre źródła podają ciążę jako przeciwwskazanie, jednak nie ma badań potwierdzających tę zależność.
Cytryniec chiński
Kliknij i sprawdź ceny!
Zastosowania kosmetyczne
Olejek eteryczny pozyskiwany z owoców rośliny wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym. Na jego bazie tworzy się kremy dla skóry dojrzałej, ponieważ ma właściwości ujędrniające, regenerujące i zmiękczające. W przypadku cery trądzikowej działa przeciwzapalnie. Dodatkowo następuje redukcja przebarwień, zamknięcie porów i ochrona przed tworzeniem się zaskórników. Liście można wykorzystać do przygotowania płukanki do włosów. Nasiona zawierają substancje tonizujące, są więc niekiedy składnikiem toników oczyszczających do twarzy.
Biorąc pod uwagę zwiększanie popędu płciowego, cytryniec chiński jest głównym składnikiem wielu preparatów na potencję dla mężczyzn.