Próby wątrobowe to typ testu biochemicznego krwi umożliwiający zmierzenie poszczególnych parametrów danych enzymów. Tego rodzaju badania pozwalają zarówno lekarzom jak i pacjentom wykryć bądź wykluczyć zaburzenia wątroby w postaci zapalenia. Próby wątrobowe, jak sama nazwa wskazuje, to nie jeden test, lecz kilka badań składających się w całość. Chodzi tutaj o: ALAT oraz ALT, a także AspAT, AST.
Jakie są rodzaje próby wątrobowej?
Próby wątrobowe to inaczej testy czynnościowe wątroby, których zadaniem jest określenie stanu wątroby poprzez zmierzenie poziomów białek, enzymów wątrobowych oraz parametrów bilirubiny w krwioobiegu. Próby wątrobowe zleca się do przeprowadzenia w kilku sytuacjach zdrowotnych:
- Badanie przesiewowe, które wykonuje się w celu zdiagnozowania zakażeń wątroby, tj. wirusowe zapalenie wątroby typu C,
- W celu monitorowania pewnych nieoczekiwanych zachowań organizmu na niektóre leki, które generalnie mogą działać destrukcyjnie na wątrobę,
- W celu obserwacji wątroby, w przypadku posiadania już jakiegoś stanu chorobowego tego narządu i włączonego leczenia,
- W celu zmierzenia poziomu bliznowatości, marskości wątroby,
- By zdiagnozować i oprzeć na wynikach zaburzenia czynności wątroby,
- W celu kontrolnym przed planowaniem ciąży.
Część testów można przeprowadzić bezpośrednio na wątrobie, jednak wiele z nich nie jest w stanie przedstawić ogólnego stanu wątroby. Podstawowymi badaniami sprawdzającymi funkcjonowanie wątroby są: aminotransferaza alaninowa (ALT), aminotransferaza asparaginianowa (AST), fosfataza alkaliczna (ALP), albumina i testy bilirubiny. Badanie ALT i AST kontrolują poziom enzymów – składników, które zostają uwalniane przez wątrobę w momencie jej uszkodzenia bądź rozwoju poważnej choroby. Natomiast badanie albuminy i bilirubiny pozwala sprawdzić prawidłowe wytwarzanie albuminy – białka, które usuwa produkty odpadowe we krwi.
Złe wyniki chociaż jednego z wyżej wymienionych badań próby wątrobowej, mogą oznaczać rozwój jakieś niepokojącej choroby. Jednak warto podkreślić, że nieprawidłowe wyniki nie zawsze świadczą o uszkodzeniu wątroby. Aby to precyzyjnie zdiagnozować, należy skonsultować się z lekarzem.
Jakie są najczęstsze próby wątrobowe?
Zasadniczo próby wątrobowe są stosowane, by w prawidłowy sposób określić poziom enzymów i białek we krwi człowieka. Wyniki testów, a więc wyższe lub niższe poziomy tych enzymów, mogą świadczyć o poważnych problemach z wątrobą. Część z powszechnych badań należących do grupy – próby wątrobowe obejmują następujące testy krwi:
Test alaninowej transaminazy (ALT)
Transaminaza alaninowa (ALT) posiada jedną poważną funkcję w organizmie, mianowicie jest odpowiedzialna za metabolizowanie białka. W przypadku uszkodzenia wątroby bądź jej nieprawidłowej pracy, ALT uwalnia się do krwi. Tym samym dochodzi do podwyższenia poziomów ALT. Nadmierny wynik badania może wskazywać na uszkodzenie wątroby. Wynik w normie, a więc na poziomie 7-55 jednostek na litr (U / L) nie jest powodem do zmartwień, podobnie jest w przypadku niskich parametrów.
Test aminotransferazy asparaginianowej (AST)
Aminotransferaza asparaginianowa (AST) to enzym, który funkcjonuje w niektórych częściach ciała m.in. w sercu, wątrobie i mięśniach. Związku z tym, że podwyższenie parametrów AST nie świadczy o czym konkretnym, badanie te należy wykonywać i mierzyć razem z ALT. Wtedy też, łatwiej jest zdiagnozować jakiekolwiek problemy z wątrobą. Lekarz porównując wyniki ALT i AST może szybciej i sprawniej postawić diagnozę. W przypadku uszkodzenia wątroby, AST uwalnia się do krwi. Zbyt duża ilość tego enzymu zazwyczaj świadczy o problemach z wątrobą lub mięśniami. Prawidłowe wyniki dla AST wynoszą 8-48 U / L. Natomiast niski poziom AST nie jest powodem do jakichkolwiek zmartwień.
Test alkalicznej fosfatazy (ALP)
Alkaliczna fosfataza (ALP) to typ enzymu, którego głównym obszarem występowania są kości, drogi żółciowe i wątroba. Badanie ALP nie jest badaniem samodzielnym. Zwykle wykonuje się go łącznie z innymi testami. Dlatego też, nieprawidłowy poziom ALP, a więc zbyt wysoka wartość, może świadczyć o uszkodzeniu wątroby, zablokowaniu dróg żółciowych bądź też chorobie kości. Dzieci i młodzież są bardziej narażone na podwyższone normy ALP, ponieważ ich kości są w procesie wzrostu. Ponadto, kobiety w ciąży również mają podwyższone poziomy tego enzymu. Prawidłowy zakres dla ALP to 45-115 U / L. Nieprawidłowy poziom ALP, a wiec niska wartość tego enzymu, może świadczyć o niedawnej transfuzji krwi lub przeprowadzonej operacji pomostowania serca. Niska wartość ALP może świadczyć o niedoborze cynku, nieprawidłowej diecie oraz chorobie Wilsona.
Test albuminy
Albumina to główne białko, które jest produkowane przez wątrobę. Białko to odgrywa wiele zadań w organizmie na przykład:
- Dba o niedopuszczenie wycieku płynu z naczyń krwionośnych,
- Odpowiedzialne jest za transport hormonów, witamin i innych składników w ciele człowieka,
- Odżywia tkanki wewnątrz organizmu.
Badanie albuminy pozwala na sprawdzenie czy wątroba w odpowiedni sposób wytwarza albuminę. Niski poziom badanego białka wskazuje na fakt, że wątroba nie pracuje prawidłowo. Prawidłowe poziomy albuminy wynoszą 3,5-5,0 gramów na decylitr (g / dL).
Test bilirubiny
Bilirubina jest składnikiem ubocznym powstającym podczas rozpadu czerwonych krwinek, a więc erytrocytów. Ten element odpadowy jest zazwyczaj przetwarzany przez wątrobę. Bilirubina przemieszcza się przez wątrobę, a następnie wydalana jest w postaci stolca. Nieprawidłowo funkcjonująca wątroba nie jest w stanie w odpowiedni sposób przetwarzać bilirubiny. Taka sytuacja doprowadza do odbiegającego od normy poziomu bilirubiny we krwi. Wyższy, niż powinien zaistnieć, poziom bilirubiny może wskazywać na nieprawidłową pracę wątroby. Prawidłowe parametry bilirubiny wynoszą 0,1-1,2 miligrama na decylitr (mg / dL).
Dlaczego wykonuje się próby wątrobowe?
Próby wątrobowe mogą okazać się jedyną dobrą drogą do sprawdzenia stanu wątroby. Źle pracująca wątroba może być źródłem niektórych problemów zdrowotnych, zwłaszcza, gdy jest ona odpowiedzialna za wiele zadań zachodzących w organizmie:
- Usuwa zanieczyszczenia i odpady z krwioobiegu,
- Przetwarza składniki ze spożywanego jedzenia w elementy odżywcze,
- Reguluję proces krzepnięcia krwi,
- Odpowiada za produkcję białek, enzymów i żółci,
- Walczy z wirusami i infekcjami,
- Usuwa bakterie z krwi,
- Pomaga wyeliminować szkodzące organizmowi substancję,
- Utrzymuje równowagę hormonalną.
Każdy problem wynikający z nieprawidłowej pracy wątroby, może doprowadzić do takiego stanu zdrowia, który grozi nawet śmierci.
Objawy zaburzeń czynności wątroby
Objawy zaburzenia wątroby obejmują:
- Ogólne zmęczenie,
- Uczucie utraty energii,
- Spadek wagi ciała,
- Żółtaczka,
- Symptomy zespołu nerczycowego (obrzęk wokół oczu, brzucha i nóg),
- Ciemny mocz i rozwolnienie,
- Nudności, wymioty i biegunka,
- Bóle brzucha.
Każdy lekarz może zlecić wykonanie badania zwane próba wątrobowa. Jednak ku takim testom muszą być takowe wskazania. Pierwsza grupa wskazań dotyczy pacjentów, u których stwierdzono jakiekolwiek objawy dotyczące zaburzeń pracy wątroby. Druga grupa dotyczy wskazań, które wiążą się z kobietami planującymi zajście w ciąże.