W obecnych czasach z roku na rok przybywa osób, które prowadzą siedzący tryb życia. Wielogodzinna praca z biurkiem, brak aktywności fizycznej oraz źle zbilansowana dieta prowadzą do wielu chorób i przypadłości, które stają się uciążliwe w życiu codziennym. Wśród tak zwanych chorób cywilizacyjnych często wymienia się miażdżycę, cukrzycę, otyłość i lumbago. To ostatnie nazywane jest także postrzałem i może być spowodowane po prostu brakiem aktywności fizycznej i wadą postawy wrodzoną lub nabytą poprzez siedzący tryb życia. Oczywiście lumbago może być też wynikiem mechanicznego urazu, ale jak widać nawet siedząca praca może przyczynić się do tak uciążliwego schorzenia. Czym dokładnie jest lumbago, jak je rozpoznać i czy można je wyleczyć?
Lumbago, czyli postrzał
Silny, nagły ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa powodujący wygięcie się ciała w kierunku brzucha to właśnie najczęstsza postać lumbago. Najczęściej pojawia się, kiedy przeciążymy plecy. Lumbago nazywa się też ostrą lumbalgią albo postrzałem. Ta druga nazwa jest związana z tym, że podczas ataku lumbago następuje usztywnienie pleców tak zwana lordoza lędźwiowa. Pojedynczy atak lumbago może trwać kilka dni, ale też kilka tygodni. Niestety przez większą część ataku chory funkcjonuje w zgiętej pozycji, ponieważ ma tak usztywnione plecy, że nie może się poruszyć, a w kolejnej części ataku utrzymujący się ból utrudnia normalne funkcjonowanie.
Przeciążenie pleców, które może prowadzić do ataku lumbago może się pojawić podczas pracy czy codziennych czynności. U jednej osoby spowoduje go podniesienie pudła z dokumentami, a u innej 10 kg worka cukru. Nawet kiedy ustąpi blokada poruszania się to ból pleców nadal będzie odczuwalny szczególnie podczas schylania się, chodzenia czy podnoszenia lekkich przedmiotów. Niestety schorzenie to skutecznie utrudnia normalne życia. Co prawda najczęściej występuje u osób dorosłych między 30. a 55. rokiem życia, ale może pojawić się i wcześniej, i później. Ataki lumbago same w sobie są bardzo uciążliwe, ale mogą też prowadzić do powikłań, dlatego nie wystarczy wziąć tabletek przeciwbólowych i odpocząć. Bezwzględnie konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem oraz podjęcie fizjoterapii.
Kto jest szczególnie narażony na lumbago?
Oprócz samej ustalonej grupy wiekowej i przyczyn takich jak: siedzący tryb życia na lumbago są narażone też osoby, które:
- mają wady postawy i budowy ciała, w tym wady wrodzone i wady nabyte, jak zwyrodnieniowe zmiany kręgosłupa,
- cierpią na choroby reumatyczne jak np. zesztywniające zapalenie stawów,
- mają nadwagę lub są otyłe,
- doznały urazów mechanicznych jak złamanie kręgów,
- cierpią na dyskopatię,
- mają osłabiony gorset mięśniowy,
- przebyły groźne zakażenia, choroby narządów jamy brzusznej czy nowotwory,
- regularnie przeciążają odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa.
Wynika więc z tego, że każdy z nas narażony jest na lumbago, ponieważ wystarczy przez lata źle siedzieć, garbić się albo też mieć problemy z wagą, aby być narażonym na lumbago. Do tego dochodzą też urazy, których można doznać na przykład podczas upadku, wypadku samochodowego, a nie raz nawet spadając ze schodów, co zdarza się każdemu, nawet najbardziej ostrożnej osobie choć raz w życiu.
Jak rozpoznać atak lumbago?
U wielu osób będzie to bardzo silny, przeszywający ból powodujący skłon ciała. Najczęściej zacznie się on, kiedy podniesiemy coś ciężkiego lub gwałtownie się schylimy albo skręcimy tułowiem. Można uznać, że ten ból spowodowany jest np. podniesieniem za ciężkiego przedmiotu i nie rozpoznać od razu u siebie lumbago. Jednakże ten rodzaj bólu jest dość charakterystyczny, gdyż jest zlokalizowany głęboko i przy każdym poruszeniu powiększa się. Pojawia się też tylko w okolicy dolnego odcinka kręgosłupa i promieniuje w dół w stronę bioder, ud, a nawet stóp. U wielu osób dochodzi też do unieruchomienia tułowia przez przykurcz mięśni przykręgosłupowych. Dlatego jeśli bardzo mocno zabolało w lędźwiach i pacjent nie może się ruszyć to do czynienia na pewno mamy z lumbago. W wypadku wątpliwości czy to atak lumbago czy po prostu ból pleców z przeciążenia i tak warto skonsultować się z lekarzem. Wynika to z faktu, że postrzał trzeba zacząć leczyć natychmiast zanim zmieni się w fazę przewlekłą.
Leczenie postrzału
W leczeniu lumbago prowadzi się leczenie objawowe, podczas ataku oraz leczenie długoterminowe, w tym wymagające profilaktyki domowej. Najczęściej podczas silnego ataku trzeba przyjąć wygodną pozycję, która nie nasili bólu. Najczęściej jest to pozycja leżąca. Trzeba położyć się na boku i podłożyć poduszkę pod podkurczone nogi, przez co zmniejsza się napięcie kręgosłupa. Co zrobić gdy atak następuje znienacka na przykład w pracy? I tak trzeba spróbować się rozluźnić i przyjąć wygodną pozycję. Konieczne mogą być leki przeciwbólowe, ale jeśli lekarz nie zaleci inaczej wystarczy paracetamol lub ibuprofen, który jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym. Ulgę w bólu mogą przynieść albo zimne okłady, albo ciepłe okłady. Jedne blokują odczucia bólowe, a drugie rozluźniają mięśnie.
W trakcie długotrwałej terapii wykorzystuje się po prostu leczenie miejscowe, które ma na celu zminimalizować dolegliwości bólowe. Zapisywane są między innymi leki przeciwbólowe, przeciwzapalne lub nawet rozkurczowe. Jednakże przy leczeniu lumbago nie obejdzie się bez fizjoterapii. Każdy przypadek jest inny, a dobór odpowiedniej terapii bazuje między innymi na ogólnym stanie zdrowia, wieku czy przebytych wcześniej urazach. Jednak korzystne są między innymi krioterapia, magnetoterapia czy laseroterapia. Potrzebne jest też dbanie o aktywność fizyczną, która pozwoli na wzmocnienie mięśni kręgosłupa i jego stabilizację.
Niemniej program treningowy powinien być dobrany przez profesjonalnego trenera lub instruktora, ponieważ dobierając sobie ćwiczenia samodzielnie niestety można sobie bardziej zaszkodzić niż pomóc.
Profilaktyka domowa
Bardzo ważne też po prostu profilaktyczne dbanie o siebie. Nie tylko podczas wymagających ćwiczeń fizycznych można aktywować ból w dole pleców, ale nawet szybko podnosząc zakupy. Niestety osoby z lumbago powinny bardzo ściśle stosować się do zaleceń lekarza i ograniczyć pewne aktywności.
Na pewno trzeba zmniejszyć występowanie obciążeń kręgosłupa. W praktyce może to oznaczać zmianę pracy zawodowej, jeśli w niej jesteśmy odpowiedzialni za podnoszenie czy pakowanie ciężkich przedmiotów. Ale też może być konieczne, aby zakupy do domu robił ktoś inny lub też wolniejsze ich pakowanie do samochodu. Mimo, że trzeba ograniczyć przeciążenia do minimum to wciąż trzeba zachowywać aktywny styl życia, a treningi czy aktywność fizyczną skonsultować z trenerem. Konieczne jest też zachowywanie zdrowej sylwetki i optymalnej wagi. Osoby z nadwagą i walczące z otyłością w przypadku lumbago są bardzo mocno narażone na ataki, a zadbanie o prawidłową wagę nie tylko polepszy ogólny stan zdrowia, ale też pomoże zapobiegać atakom.
Konieczne jest też unikanie nagłych ruchów czy szybkich skrętów. Trzeba będzie zdecydowanie zwolnić tempo życia. Ale też konieczne jest zwrócenie uwagi na ergonomię. Bardzo ważne jest nie tylko krzesło przy biurku na jakim siedzimy w pracy, ale też meble użytkowane w domu. Tu również krzesła i blaty muszą być na odpowiedniej wysokości, aby nie powodować u siebie wad postawy.