Poliole – wielowodorotlenowe/polihydroksylowe alkohole. W ich strukturze znajdują się przynajmniej 2 hydroksylowe grupy czyli -OH. Mają właściwości podobne do monohydroksylowych alkoholi. Ogólnie da się rozróżnić te związki na dwie grupy. Największy rodzaj z nich stanowią cukrowe alkohole. Inna ich nazwa to cukrole.
Rodzaje
Grup polioli jest 9. Najpopularniejszymi z nich są:
- erytrytole – często spotykany w produktach spożywczych;
- ksylitole – inaczej nazywany brzozowym cukrem.;
- sorbitole – taka sama sytuacja jak w erytrolach.
Nieco rzadziej spotykane są
- glikole – podstawowa substancja chłodzących płynów do samochodów;
- glicerole – inna jej nazwa to gliceryna. Używa się jej do spożywczych produktów dietetycznych, i kosmetykach;
- perseitole, inozytole, beta-sedoheptiole i wolemitole.
Właściwości
Podstawowym wykorzystaniu ich jest dodanie ich do produktów spożywczych dla osób na diecie i sportowców. Poliole mają słodki smak, ale w odróżnieniu od innych są mało kaloryczne jeśli porównać je z innymi węglowodanami takimi jak glukoza czy fruktoza. Dodatkowo sam ich metabolizm jest zupełnie inny. Stały się przez to popularne jeśli chodzi o prowadzenie zdrowej diety. Ich spożywanie nie sprawia, że ilość cukru we krwi wzrasta, a jeśli już to nie tak bardzo jak mogą to spowodować cukry zwykłe. Dlatego też mogą je jeść cukrzycy. Mówiąc o właściwościach warto skupić się na każdym z popularniejszych grup oddzielnie.
Erytrytole
Jak już wspomniano dodaje się je do produktów spożywczych. Na składzie określa się ją jako E968. Jego naturalne występowanie to dużo owoców (tych świeżych i suszonych), czerwone wino oraz pewne rodzaje porostów i wodorostów. Jego wartość energetyczna jest bliska zeru. Na jeden gram przypada zaledwie 0,2-0,4 kcal. Dzieje się tak poprzez jego minimalne wchłaniane się przez organizm. Ponadto sam indeks glikemiczny również jest naprawdę niski. Chociaż jest słodki to jednak mniej niż sacharoza. Stopień słodkości plasuje się na 60-80% wartości jeśli porównać te dwa związki. Organizm człowieka nie poddaje go metabolizmowi tylko wydala prawie całkowicie wraz z moczem. Nie ma też takiego negatywnego wpływu jeśli chodzi o zdrowie zębów.
Ksylitol
Nazywanie go cukrem brzozowym wzięło się od uzyskiwania go właśnie z tego drzewa – brzozy. Na składzie produktów określa się go znakiem E967. Jedną z jego najważniejszych właściwości jest nie tyle brak psucia szkliwa zębów co jego działanie przeciwpróchnicze. Dodaje się go nawet czasami do past do zębów, szczególnie jeśli mają być one przeznaczone dla dzieci. W końcu jeśli będzie ona słodka, maluch chętniej będzie chciał czyścić jamę ustną. Jego słodki smak porównuje się do zwyczajnego cukru, choć przy spożyciu go otrzymuje się aż o 40% kalorii mniej. Na jego 1 gram przypada bowiem 2,4kcal. Jego indeks glikemiczny także jest mniejszy. Mogą bez obaw używać go cukrzycy.
Sorbitol
Substancja słodka bez koloru, ale za to ma postać krystaliczną. Po dodaniu do niej wody, bardzo dobrze się w niej rozpuszcza. Na składzie produktów rozpoznaje się ją po symbolu E420. Oprócz swych właściwości słodzących bardzo dobrze utrzymuje wilgoć. Można go znaleźć w wielu owocach takich jak jabłka czy gruszki, a w ich suszonych odpowiednikach jej stężenie jest o 5 razy większe w porównaniu z tymi świeżymi. Spożywanie go nie kończy się próchnicą zębów. Jego wartość kaloryczna jest taka sama jak w ksylitolu. Niestety zbyt duże przyjęcie go na raz skończy się przeczyszczeniem.
Sklep
Poliole, aby mogły być składnikami produktów sprzedawanych w Polsce, musiały otrzymać odpowiednią zgodę. Oficjalnie znalazła się ona w Rozporządzeniu PE i Rady UE nr 1333/2008. Datuje się go na 16 grudnia 2008r. Dotyczy on zaś jakich dodatków do żywności można stosować. W taki sposób oprócz powyżej już wspomnianych trzech głównych grup, w rozpisce znalazły się również Mannitole (E421), Izomalt (E965), Laktitol (E967) oraz Maltitol (E966). Oczywiście każdy z nich się od siebie różni.
Cukrole są dostępne do kupienia we większości sklepów sprzedających zdrową żywność bez względu na to czy funkcjonują w formie stacjonarnej czy internetowej.
Metabolizm
Poliole są tak ciekawymi i pozytywnymi związkami z powodu sposobu ich trawienia, a potem wchłaniania się. Różnicę widać już po włożeniu iż do ust – brak powodowania próchnicy. Dla przykładu ksylitol w jamie ustnej nie jest poddawany fermentacji więc złe kwasy niszczące szkliwo nie zostają wytworzone. Do tego, po ich przemieszczeniu się do przewodu pokarmowego działają przeciwbakteryjnie i antyseptycznie. Dodatkowo sam ksylitol będąc w jelicie cienkim polepsza wchłanianie się wapnia dostarczanego z pożywieniem. Absorpcja polioli odbywająca się we wspomnianym jelicie jest znacznie wolniejsza – szacuje się, że organizm wchłania zaledwie 1/3 w przypadku ksylitolu i jeszcze mniej przy erytrolu. Reszta ląduje w jelicie grubym i jest poddana fermentacji. W efekcie powstają kwasy tłuszczowe, ale krótko-łańcuchowe, które organizm wykorzystuje, błona śluzowa jelit ma z nich korzyści. Dzięki charakteryzowaniu się lekkimi cząsteczkami i innymi elementami prawie całkowicie jest usuwany z organizmu przy oddawaniu moczu.
Ksylitol
Kliknij i sprawdź ceny!
Korzyści
Korzyści polioli wynikają z ich właściwości. W taki sposób więc pozwalają na wykorzystanie ich jako alternatywę dla cukru. Ich wolniejsze wchłanianie, brak całkowitej absorpcji i prawie całościowe wydalanie są korzystne dla cukrzyków, którzy muszą uważać na gwałtowne powiększenie się ilości cukru we krwi a do tego wyrzutu insuliny. Samo działanie antyseptyczne ksylitolu oraz jego pomoc we wchłanianiu się wapnia może być wykorzystany jako wspomagacz do kuracji osteoporozy. Dodatkowo ze stosowania ich skorzystają osoby pragnące schudnąć, trenujące sport i bardzo dbające o stan swoich zębów.
Spożywanie
Postanawiając spożywać polioli należy sprawdzić w jakich produktach się one znajdują. W przypadku tych z najpopularniejsej grupy wymienia się takie produkty jak:
- batoniki;
- ciastka;
- lizaki;
- lody;
- słodycze z mniejszą ilością kalorii.
Jeśli słodyczy się nie lubi, te alkohole cukrowe można zażywać jako słodziki do kawy/herbaty itp..
Środki ostrożności
Każdy organizm jest inny. Z tego powodu jeśli nie miało się wcześniej styczności z poliolami, należy zacząć ich spożywanie powoli. Dobrze jest przy tym obserwować jak zachowuje się ciało człowieka. Pojawienie się skutków ubocznych (o których mowa niżej) oznacza, że spożyło się ich zbyt dużo.
Czy każdy może spożywać poliole?
Poliole, także zdaniem WHO, określa się mianem bezpiecznych. Ich maksymalna dobowa dawka jaką można używać w pożywieniu nie została jednoznacznie zdefiniowania. Mówiąc prościej, oddziaływanie toksyczne nie jest znane więc można je spokojnie spożywać. Jednakże trzeba pamiętać, aby nie przesadzać ponieważ może nie skończy się to bardzo źle, ale raczej nieprzyjemnie dla człowieka.
Działania niepożądane
Poliole spożyte w zbyt dużej ilości skończą się niestrawnością, biegunką i wzdęciami. Szczególnie narażeni na to są ludzie z Zespołem Jelita Drażliwego i nietolerancji laktozy.