Pseudoefedryna jest substancją, która znajduje się w składzie wielu leków stosowanych w trakcie przeziębienia. Jej zadaniem jest łagodzenie nieprzyjemnych objawów towarzyszących tej chorobie. Czym jest ten związek chemiczny? Jakie jest jego działanie? Jak należy go stosować? Kiedy jego przyjmowanie jest przeciwwskazane? Jakie skutki uboczne może wywołać? W jakich popularnych lekach można go znaleźć?
Opis
Pseudoefedryna jest związkiem chemicznym, który powstaje na drodze syntetycznej. Jest ona pochodną efedryny, a więc substancji naturalnie występującej w naturze, która wydobywana jest z zioła o nazwie Ephedra.
Pseudoefedrynę niezwykle często wykorzystuje się w leczeniu stanów zapalnych związanych z górnymi drogami oddechowymi. Jest ona sympatykomimetykiem, czyli substancją, która oddziałuje w bezpośredni sposób na receptory występujące w błonie śluzowej dróg oddechowych. Pod postacią chlorowodorku lub siarczanu jest składnikiem znacznej liczby leków bez recepty, których celem jest leczenie bólu zatok lub kataru. Może być samodzielnym lekiem, ale jest też jednym ze składników leków o charakterze przeciwhistaminowym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym (np. paracetamolu czy ibuprofenu).
Działanie
Pseudoefedryna pomaga w leczeniu zapalenia błon śluzowych, stanów zapalnych zatok, zapalenia oskrzeli, alergii, przeziębienia czy też nieżytu nosa. Jest to możliwe dzięki jej licznym działaniom. Ta substancja:
- redukuje przekrwienie w obrębie błony śluzowej nosa,
- umożliwia obkurczenie naczyń krwionośnych, dzięki czemu zapewnia zmniejszenie obrzęku śluzówki,
- udrożnia drogi oddechowe – przyczynia się do oczyszczenia zatok oraz odblokowania zatkanego nosa,
- zmniejsza ilość wydzieliny, co sprawia, że jest polecana na katar o charakterze uporczywym,
- rozszerza oskrzela, dzięki czemu ułatwia oddychanie,
- może uefektywnić narząd słuchu, ponieważ polepsza drożność trąbki Eustachiusza, a także wyrównuje ciśnienie w uchu środkowym np. w trakcie nurkowania lub lotu samolotem. 30 minut przed lotem trzeba przyjąć tabletkę, aby uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości związanych z podróżą samolotem (np. bólu ucha), wynikających ze zmiany wysokości,
- według niektórych specjalistów może być pomocna w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu.
Warto wiedzieć, że leki z tą substancją nie przyczyniają się do występowania senności.
Stosowanie
Pseudoefedryna jest dostępna w postaci tabletek. Jej zaletą jest to, że niezwykle szybko następuje jej wchłonięcie się z przewodu pokarmowego. Korzystne efekty w postaci poprawy drożności zatok i nosa mogą nastąpić już po 15 minutach, a nie później niż po 30 minutach. Całkowity czas działania wynosi w przybliżeniu 3-4 godziny. Choć należy zauważyć, że można też zakupić preparaty o przedłużonym działaniu. W takiej sytuacji efekty występują nawet do 12 godzin od przyjęcia środka.
Leki na bazie tego związku chemicznego powinno stosować się na podstawie zaleceń umieszczonych w ulotce. Należy je przyjmować nie dłużej niż od 3 do 5 dni, gdyż dłuższe stosowanie może doprowadzić do uzależnienia. Dla dzieci maksymalna jednorazowa dawki pseudoefedryny wynosi 30 mg, natomiast dobowa wynosi 120 mg. W przypadku dorosłych te wartości wynoszą odpowiednio: 60 mg oraz 240 mg.
W trakcie kuracji zabronione jest spożywanie kawy oraz napojów zawierających kofeinę, gdyż to połączenie może doprowadzić do nasilonego działania tego związku chemicznego. Ponadto nie można pić alokoholu, gdyż wówczas dochodzi do powstania metabolitu, który odznacza się działaniem silnie toksycznym dla wątroby.
Przeciwwskazania
Pseudoefedryna nie dla każdego jest zalecana. Podstawowe przeciwwskazania do jej stosowania są następujące:
- nadwrażliwość na nią,
- ciężka choroba niedokrwienna serca,
- ciężka postać nadciśnienia tętniczego,
- równoległe przyjmowanie furazolidonu,
- aktualne przyjmowanie inhibitorów MAO lub w trakcie minionych 14 dni,
- karmienie piersią i ciąża,
- wiek poniżej dwóch lat.
Ostrożność powinny natomiast zachować osoby cierpiące na:
- chorobą niedokrwienną serca,
- umiarkowane nadciśnienie tętnicze,
- nadczynność tarczycy,
- cukrzycę,
- podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe,
- ciężkie zaburzenia czynności wątroby,
- łagodny przerost gruczołu krokowego,
- ciężkie lub umiarkowane zaburzenia czynności nerek.
Ponadto postać leku o przedłużonym działaniu jest niewskazana dla dzieci poniżej 12 roku życia. Warto też wiedzieć, że jeżeli dojdzie do zredukowania stężenia endogennych amin katecholowych, to efekt działania medykamentu może być stosunkowo ciężki do przewidzenia.
Interakcje
Pseudoefedryna doprowadza do nasilenia działania innych sympatykomimetyków. Może wpłynąć na osłabienie działania preparatów o charakterze przeciwnadciśnieniowym, takich jak:
- bretylium,
- metylodopa,
- betanidyna,
- guanetydyna,
- rezerpina,
- α- i β-sympatykolityki,
- debryzochina.
Równoległe jej przyjmowanie z trójpierścieniowymi lekami o charakterze przeciwdepresyjnym, sympatykomimetykami oraz inhibitorami MAO może w konsekwencji doprowadzić do zwiększenia się wartości ciśnienia tętniczego. Należy także zauważyć, że równoczesne stosowanie z glikozydami naparstnicy może wpłynąć na pojawienie się zaburzeń rytmu serca pochodzących z ośrodków ektopowych. Ponadto produkty zobojętniające sok żołądkowy przyczyniają się do zwiększenia wchłaniania tego związku chemicznego, natomiast w przypadku kaoliny obserwowane jest działanie o charakterze przeciwnym.
Skutki uboczne
Pseudoefedryna charakteryzuje się zbliżonym działaniem do efedryny, jednak znacznie słabszym. Pomimo to może spowodować przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi czy destabilizować rytm jego pracy. To właśnie te działania niepożądane sprawiają, że nie przekłada się na powstanie uczucia senności, które wyróżnia wiele medykamentów przeciwko przeziębieniu. Ponadto wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, przez co może doprowadzić do m.in.:
- częstszego występowania bólów głowy,
- drżenia mięśni,
- zaburzeń snu,
- nudności,
- pobudzenia,
- udaru mózgu,
- omamów.
Działanie pobudzające może w konsekwencji spowodować rozszerzenie źrenic, które jest bezpośrednim powodem występowania nadwrażliwości na światło. Ta substancja może także doprowadzić do zaburzenia koncentracji, a także spowolnić reakcje. U znacznej liczby osób ją przyjmujących występują również nieprzyjemna suchość śluzówek jamy ustnej, a także zaburzenia dotyczące oddawania moczu.
Natomiast działania niepożądane związane ze znacznym przedawkowaniem lub stosowaniem tego związku chemicznego przez długi okres obejmują m.in.:
- objaw Raynauda, a więc sinienie palców u rąk pod wpływem stresu lub zimna,
- niepokój (przede wszystkim ruchowy),
- drażliwość,
- kołatanie serca,
- wzrost agresji.
W przypadku przedawkowania najczęściej stosowanie jest postępowanie objawowe, choć czasami korzystne jest zakwaszenie moczu, płukanie żołądka lub dializa.
W jakich lekach się znajduje?
Najpopularniejsze leki, w których znajduje się ta substancja to:
- Claritine Active
- Aspirin Complex
- Acatar i Acatar Zatoki
- Ibuprom i Ibuprom Zatoki
- Ibum Extra
- Grypolek
- Grypostop i Grypostop Mix
- Gripex i Gripex Noc
- Nurofen Antigrip
- Modafen
- Max Flu
- Zyrtec D.
- Sudafed