Nadgarstek to jeden z bardziej skomplikowanych stawów, łączący przedramię z częścią ręki odpowiedzialną za chwytanie. Umożliwia wykonywanie ruchów dłonią niemal we wszystkie kierunki i cechuje się wyjątkowo złożoną budową. Składa się łącznie z 8 kości ułożonych w dwa przylegające do siebie rzędy. Szereg położony bliżej, licząc od strony kciuka obejmuje:
- kość łódeczkowatą,
- kość księżycowatą,
- kość trójgraniastą,
- kość grochowatą
W skład szeregu leżącego nieco dalej, wchodzą:
- kość czworoboczna większa,
- kość czworoboczna mniejsza,
- kość główkowata,
- kość haczykowata.
Powierzchnie stawowe nadgarstka łączą się z jego kośćmi. Od strony bliższej nadgarstek połączony jest z kością promieniową, a od strony dalszej z kośćmi śródręcza. Ze względu na kompilację wielu części ruchomych, staw ten jest wyjątkowo podatny na różnego rodzaju kontuzje i związane z nimi dolegliwości bólowe.
Złamanie kości nadgarstka
Podczas złamania uszkodzeniu ulega najczęściej kość łódeczkowata, powodując trudny do zniesienia ból nadgarstka. To niewielka kostka umiejscowiona między kciukiem a kością promieniową. Do głównych objawów złamania, należą:
- dolegliwości bólowe nasilające się przy próbie chwycenia przedmiotu,
- trudności z poruszeniem stawem,
- szczególny problem z wyprostowaniem i odchyleniem do boku kciuka,
- tkliwość w okolicy tzw. tabakierki anatomicznej, czyli dołka promieniowego widocznego na ręce, o kształcie trójkątnym,
- obrzęk oraz powstanie krwiaka.
Do urazów tego typu, dochodzi najczęściej podczas wszelkiego rodzaju upadków, na które narażone są zarówno osoby wykonujące codzienne czynności, jak i prowadzący aktywny tryb życia – sportowcy. Do powodujących największą ilość kontuzji w okolicy nadgarstka, dyscyplin sportu zaliczamy:
- grę w piłkę nożną, siatkową, koszykówkę,
- bieganie,
- łyżwiarstwo,
- jazdę na nartach,
Na złamania narażone są osoby po upadkach, podczas których cały ciężar ciała zostaje przeniesiony na ręce, a przedramię zostaje ustawione w nawróceniu. Złamana kość łódeczkowata ze względu na swoją niewielką budowę, często nie pozostaje widoczna na zdjęciu RTG. Również ścisłe przyleganie kości nadgarstka do siebie, bardzo często utrudnia właściwe i szybkie postawienie diagnozy. Dzieje się tak dlatego, ponieważ na małej powierzchni kości łódeczkowatej bardzo niewyraźnie widać zarys pęknięcia. Nierozpoznane w porę uszkodzenie tej części stawu, może prowadzić do patologii takich jak:
- powstanie tzw. stawu rzekomego, czyli stanu związanego z zaburzeniem w procesie zrastania się złamanej kości – staw rzekomy to inaczej ubytek
w kości wypełniony włóknistą tkanką, powstający w miejscu, w którym odłamy powinny się zrosnąć, - powstanie zwyrodnienia stawów w okolicy złamania.
Potencjalne liczne problemy mogące wystąpić u chorego w związku z nierozpoznanym złamaniem kości łódeczkowatej, powinny skłonić lekarza do zlecenia dokładniejszych badań, jeśli badanie RTG nic nie wykazało, a ból nadgarstka u pacjenta utrzymuje się nadal. Wskazane będzie wykonanie rezonansu magnetycznego, tomografii lub scyntygrafii, które pozwolą na otrzymanie bardziej precyzyjnych wyników .
Leczenie złamanej kości nadgarstka polega najczęściej na:
- unieruchomieniu ręki w gipsie na okres około 7 tygodni,
- regularnym sprawdzaniu stopnia zrostu kości,
- w przypadku złamania z przemieszczeniem – na ustabilizowaniu kości za pomocą śruby podczas zabiegu operacyjnego,
- w przypadku braku zrostu – na dokonaniu przeszczepu z innej kości, przywracającego prawidłowe unaczynienie kości łódeczkowatej,
- poddaniu się rehabilitacji pomagającej pacjentowi powrócić do funkcjonowania z przed wypadku.
Skręcenie nadgarstka
Ból nadgarstka może być spowodowany również jego skręceniem, podczas którego dochodzi do naciągnięcia bądź zerwania wiązadeł. Do pierwszych objawów zwichnięcia należą:
- ból w okolicy stawu – nieco mniejszy niż w przypadku złamania,
- ograniczona ruchomość ręki,
- pojawienie się zasinienia oraz opuchlizny.
Objawy są bardzo podobne do tych występujących w przypadku pęknięcia kości, dlatego jak najszybciej należy wykonać odpowiednie badania obrazowe, by wykluczyć złamanie. Jeśli okaże się, że doszło do skręcenia nadgarstka, lekarz powinien go jak najszybciej, profesjonalnie nastawić w znieczuleniu lub bez – w zależności od potrzeb pacjenta. Leczenie skręconego nadgarstka polega przede wszystkim na:
- unieruchomieniu uszkodzonego stawu tak, by nie doszło do powstania przewlekłego stanu zapalnego,
- w przypadku skręcenia z przemieszeniem, przeprowadzeniu zabiegu stabilizującego więzadła przy pomocy drutów,
- pozostawieniu nadgarstka w stabilizatorze przez okres około 12 tygodni,
- poddaniu się zabiegom rehabilitacyjnym po zaleczeniu więzadeł.
Zespół cieśni nadgarstka
Przyczyną bólu w nadgarstku może być ponadto zespół cieśni, czyli zaburzenie pracy nerwu związanego z jego uciskiem podczas nienaturalnego wygięcia dłoni. Rozwojowi tego schorzenia sprzyja wykonywanie powtarzających się czynności przez dłuższy okres czasu oraz nieodpowiednio leczone uszkodzenia w okolicy stawu. Do pierwszych objawów zespołu cieśni nadgarstka, należą:
- ból i drętwienie palców w nocy tak silne, ze chory wybudza się ze snu,
- po upływie czasu pojawienie się dolegliwości uniemożliwiających prawidłowe funkcjonowanie, także podczas dnia,
- zmniejszenie precyzji wykonywanych ruchów,
- pojawienie się zaników mięśniowych oraz ustąpienie bólu w ostatnim stadium – związanych z postępem w degeneracji nerwu pośrodkowego.
Diagnozę stawia lekarz najczęściej od razu po uzyskaniu wywiadu – objawy zespołu są bowiem tak charakterystyczne, że rzadko wymagają zlecenia dodatkowych badań. Leczenie polega na unieruchomieniu ręki oraz przyjmowaniu leków przeciwzapalnych i korzystania z zabiegów fizjoterapeutycznych. Jeśli pacjent nie zacznie odczuwać ulgi, a ból nadgarstka nie minie, może być konieczne przeprowadzenie operacji, polegającej na przecięciu więzadła poprzecznego, po której kłopotliwy ucisk nie powraca.